Er zijn meerdere wegen die leiden naar creativiteit. Onder druk een creatief proces op gang brengen, dat was lange tijd mijn manier. Daar komt wel iets uit, maar het kost vooral heel veel energie. Creativiteit vindt plaats als allerlei delen in je hoofd met elkaar beginnen te communiceren. Ik heb gemerkt dat dat moeiteloos gebeurt als je ontspant. Vanuit ontspanning creëren is voor mij inmiddels de enige waardevolle manier. En dan te bedenken dat creatieve processen in bedrijven vrijwel altijd aangestuurd worden vanuit controle en grip. Mensen kunnen dan niet bij hun inspiratie komen. Pas als je echt open staat, en je kan verbinden met de buitenwereld, ontstaat creativiteit.

Een organisatiecultuur wordt grotendeels gecreëerd door de leiders van een bedrijf. In het beste geval creëren zij een sfeer van vertrouwen en een omgeving waarin mensen werken vanuit intrinsieke motivatie. In de corporate wereld kom je vaker het tegenovergestelde tegen: externe druk, targets en KPI’s van bovenaf. Dat gaat ten koste van menselijke verbinding. Een goede leider kan een andere toon zetten door zelf openheid te bieden, door ontvankelijk te zijn voor signalen van anderen, door niet alleen tactische maar ook intuïtieve intelligentie in te brengen en door anderen uit te nodigen hetzelfde te doen. Leiding geven is een balancing act. Dat heb ik dit jaar wel geleerd. Kun je ieder moment invoelen wat er nodig is in plaats van een vaste stijl te hanteren? Durf je gevoelig te worden voor wat er gebeurt, in een groep en een-op-een. Dat kan volgens mij alleen als je onbewuste patronen niet in de weg zitten.

Je wordt bij Your Lab gedwongen om heel eerlijk naar jezelf te kijken. Dan kom je bij je eigen drijfveren: Waarom doe ik wat ik doe? Ik werd er bewust van dat ik al twintig jaar in een routine zit van goed willen presteren. Als ontwerper wil ik successen halen en ik wil dat die successen gezien worden. Dat is menselijk, maar ik begon te merken dat die aanpak beperkend werkte. Als je met zo’n strategie een team probeert te bewegen, werkt dat niet. Als ik krampachtig word, dingen op de macht voor elkaar wil krijgen dan is dat in een groep voelbaar. Er ontstaat dan eigenlijk altijd weerstand. Je wilt successen gaan hálen, en dat staat in de weg van gemeenschappelijkheid. Je bent dan zo gericht op het resultaat dat mensen dichtslaan omdat ze zich niet veilig voelen om iets in te brengen. Zo verlies je veel creatieve potentie. Terwijl als ik vanuit inspiratie praat en handel is het aanstekelijk voor een groep. Vanuit die plek kan ik mensen optillen en gaat iedereen vooruit.

Succes is voor mij eigenlijk vooral iets geweest wat heel ver van je af staat. Het was iets wat je over een tijd bereikt moet hebben. Het moest groots zijn en een enorme kwaliteit hebben. Daar zit iets oprechts in, maar het heeft ook te maken met een verlangen om gezien te willen worden. Dat mensen denken, zie je wel, die jongen is capabel. Nu zie ik succes veel meer in het proces. De echte waarde is dat je met een team naar een geïnspireerde staat kan komen en dat het resultaat vanuit plezier volgt. Vaak komt dat dan ook sneller en met hogere kwaliteit overigens. Het faciliteren van dat proces is voor mij de essentie van leiderschap.

We kijken vaak naar succes vanuit het oogpunt van winnen en verliezen. Maar het zou mooi zijn dat los te laten. Dat je je ook succesvol voelt als het niet lukt, of als je verstrikt zit in patronen. Het is gemakkelijk om er op geluksmomenten helemaal te zijn en die momenten als succesvol te beschouwen. Maar kun je ook als je geconfronteerd wordt met frustratie, pijn of verdriet, je strategieën laten varen? Daar is zoveel te winnen. Onsuccesvol is voor mij dat je daar onnodig onder lijdt. Tegenspoed kun je niet voorkomen, maar je hebt wel invloed op de mate waarop het je beïnvloedt. We hoeven niet altijd een kloppende verklaring te hebben voor wat we voelen, als we het maar kunnen toestaan, dan worden ook die momenten succesvol.

Ik ben nog best aan het worstelen met een definitie van succes die helemaal bij me past. Een deel van mij wil alle oude ideeën over succes los laten. Als ik radicaal zou zijn dan zou ik echt veel meer ruimte bieden aan mijn intuïtie. Dat ben ik steeds meer aan het inbrengen in mijn professionele leven. Voorlopig vraag ik me steeds af, waar draagt iets bij aan mijn groei en is het interessant om erbij te blijven? En waar kan ik leiding nemen over mijn eigen leven, met als consequentie dat je ook om dingen heen mag bewegen. Mensen of omgevingen waar je geen energie van krijgt bijvoorbeeld. Meebewegen of sturen, weer de balancing act. Vaker dan me lief is, heb ik in het verleden onbewust gereageerd op zaken. Maar hoe bewuster ik word, hoe proactiever ik kan handelen. Ook dat gaat weer over gevoelig worden voor jezelf en voor de wereld om je heen.

Een belangrijke taak van een leider is het laten groeien van een sterke purpose. Een collectief gevoel, waarin iedereen weet waarom hij doet wat hij doet. Als je daarover gesprekken kan starten met elkaar dan zak je in een energie van verbondenheid. En het is essentieel dat je als leider een proces faciliteert waarin een team met elkaar gaat herkennen wat er echt speelt. In een mooie balans met plezier maken en luchtigheid. Mijn eerste neiging was altijd om het belang van dat proces af te zwakken, maar dat is meer een strategische overweging, uit twijfel of een hele organisatie erin mee zou willen gaan. Daar ben je als leider natuurlijk zelf bij. Dan komen we uit op een mooi leerpunt van mij dit jaar. Ik was als ontwerper altijd geneigd om eerst een masterplan te maken en dan pas te gaan ontwerpen. Als ik de blauwdruk goed neerzet, dan komt er een mooi gebouw uit. Ik leer nu dat het waardevol is om een idee te hebben van hoe dingen werken maar dat je tegelijkertijd wendbaar en invoelend moet blijven in dat creatieproces, om te kunnen innoveren. Dat maakt het verschil tussen iets wat prima ontworpen is of iets wat succesvol is omdat het waarde creëert in het leven van mensen. Dat is een enorm geschenk.